Cũng
như nhiều địa phương khác ở Lục Ngạn, Thủ Dương trồng khá nhiều vải thiều nhưng
thu nhập chính của người dân trong thôn lại từ nghề làm mì gạo. Tìm đến các hộ
sản xuất trong làng nghề mì Chũ thôn Thủ Dương, bạn sẽ được tận mắt tìm hiểu
công đoạn sản xuất mì Chũ nổi tiếng.Quy trình sản xuất được làm tỉ mỉ và cẩn
thận, đòi hỏi kinh nghiệm tích lũy qua nhiều năm của người dân làng nghề.
 |
Ảnh Minh Họa: Mỳ Chũ Nam Dương hiện
nay |
Để
tạo ra những sợi mì vừa dai, vừa ngọt bùi, người làng Thủ Dương phải qua rất
nhiều công đoạn hết sức công phu.Quan trọng nhất là khâu lựa chọn nguyên liệu.
Loại gạo được dùng là gạo bao thai Hồng. Giống lúa tạo ra loại gạo này được
trồng trên vùng đất đồi Chũ. Đặc trưng của loại gạo này là tạo ra được những sợi
mì có độ dẻo dai, độ trắng và hương thơm đặc trưng.
Phơi
nắng là công đoạn quyết định đến chất lượng của Mỳ Chũ Những hạt gạo trắng
trong, căng mẩy được nhặt sạch, đem ngâm 6 - 8 tiếng, sau đó xay ra thành bột
cho thật dẻo và sánh, lọc đi lọc lại nhiều lần rồi ủ qua một đêm.Từ tờ mờ sáng,
người làm bánh đã phải dậy sớm đem bột ra tráng thành bánh để kịp phơi cho được
nắng. Bánh tráng chỉ được phơi khi trời nắng, nếu thời tiết không thuận lợi
người làm nghề sẽ dừng việc sản xuất, nếu không bánh đưa vào lò sấy không đảm
bảo chất lượng.
Khi
bánh khô sẽ đem trần mỡ (mỡ lợn đã rán) rồi ủ, gấp bánh để sáng hôm sau thái
bánh thành sợi và lại tiếp tục đem phơi khô, bó thành từng bó mì và đóng gói
thành phẩm.Một mẻ bánh thường có ít nhất ba người làm, mỗi người thạo một khâu
riêng. Người tráng bánh lo cho bánh chín đúng độ, người cắt bánh lo cắt sao cho
đều, người đem phơi, đem ủ và thái thành những sợi mì đều đặn…
 |
Ảnh minh họa: Sau khi thái thành sợi, mì lại được đem
phơi lần nữa |
Những giàn mì Chũ
trắng tinh dưới nắng Ngay cả việc cuộn và bó sao cho các sợi mì sóng đều, mượt
trông đẹp như búi tóc của người thiếu nữ cũng là cả một nghệ thuật mà không phải
là người làm mì nào cũng thực hiện được. Thường phụ nữ đảm nhận khâu này để sao
cho bó mì chắc, đẹp và đều nhất. Tổng cộng từ các nguyên liệu, người thợ phải
thực hiện rất nhiều quy trình trong hơn 36 giờ mới cho ra đời những sợi mì đặc
sản dẻo, dai và mỏng manh.Hiện làng nghề mì Chũ thôn Thủ Dương, xã Nam Dương,
huyện Lục Ngạn có trên 300 hộ sản xuất mì gạo, chiếm tới 85% số hộ của làng.
Trong
đó có hơn 100 hộ tham gia Hội sản xuất và tiêu thụ mì Chũ Lục Ngạn. Bình quân
mỗi ngày làng nghề sản xuất và tiêu thụ gần 30 tấn mì gạo, trong đó Hội sản xuất
mì Chũ sản xuất và tiêu thụ 10 tấn, giá trị thu được của làng nghề gần 8 tỉ đồng
mỗi năm.
 |
Ảnh mình họa: Sản phẩm đặc sản mì
Chũ |
Được
sản xuất bằng phương pháp gia truyền nên dù không sử dụng các chất bảo quản thực
phẩm, hàng the… nhưng mì Chũ vẫn có độ giòn, dẻo, dai và thơm ngon. Đây là lý do
khiến mì gạo Chũ tại Thủ Dương được ưa thích so với các loại mì gạo khác.Mì Chũ
là món ẩm thực bình dân, có thể chế biến thành nhiều món như lẩu, mì xào hay
phở... Ai từng được thưởng thức mì Chũ một lần chắc hẳn sẽ không quên màu trắng
sữa, vị ngọt của gạo bao thai, giống lúa chất lượng cao nhất được trồng trên các
chân ruộng cao ở vùng đất đồi, chịu được gió bão, sương sa.
Đó chính
là sự hòa quyện giữa gạo quê và nguồn nước trong lành của vùng núi đồi sông Lục,
cùng với đôi bàn tay nghệ nhân làng nghề để làm nên đặc sản của một miền quê.Đặc
điểm nổi trội nhất của mì Chũ là nếu chưa kịp ăn ngay khi để nguội vẫn không bị
nát mà vẫn giữ được hương vị riêng.
Bởi
vậy, đặc sản mì Chũ ngày càng có chỗ đứng trên thị trường, nức tiếng gần xa và
dần khẳng định mình so với các loại mì khác.